COVID-19 Pandemi Krizinde Okul Yöneticilerinin Rolü ve Bu Rolün Önemi

Choyi Whang – OECD Eğitim ve Beceriler Başkanlığı, İstatistik Uzmanı

Okul yöneticilerinin rolü, hiçbir dönemde, dünyanın dört bir yanında genel karantina kararlarının uygulandığı ve okulların kapatıldığı koronavirüs (COVID-19) pandemisinde olduğu kadar ön plana çıkmamıştır. Okul yöneticileri, karantina önlemlerinin uygulandığı ve okulların kapatıldığı dönemde, eğitimin devam etmesine yönelik adımları koordine etmenin yanısıra,  okulların yeniden açılmasına izin verildiğinde, güvenli bir eğitim ortamı sağlamaktan da sorumludur. En son yayımlanan “Education Indicators in Focus” sayısı, kamu kurumlarındaki okul yöneticilerinin rollerine ve maaşlarına dikkat çekmekte ve bu kişilerin sorumluluklarının, çalışma saatlerinin ve ücretlerinin ülkeler arasında nasıl değişkenlik gösterdiğini (pandemiden önce toplanan veriler esas alınarak) yakından incelemiştir.

Okullarda iyi bir liderlik sağlanması, öğrencilerin büyümelerine ve gelişmelerine yardımcı olan faydalı eğitim ortamlarının oluşumuna zemin hazırlar.  Okul yöneticileri, bu tür bir ortamın gelişmesi için genellikle karmaşık bir paydaşlar ağında işbirliğini yönlendirmeli ve desteklemelidir. Bu paydaşlar,  eğitim otoriteleri, öğretmenler, öğrenciler, ebeveynler ve yerel topluluklardan oluşur. Bir bakıma, okul yöneticileri, herkesi bir arada tutma görevini üstlenmiştir.

COVID-19 krizinde, okul yöneticilerinden sıklıkla değişen kılavuz ilkeler ve koşullara uyum sağlamak için okul kaynaklarını yönetme konusunda daha esnek olmaları beklenir. Liderlik ve yönetim her zaman okul yöneticilerinin temel sorumluluklarındandır. OECD ülkelerinin üçte ikisinde resmi belgeler açıkça buna işaret eder. Okul yöneticileri ayrıca, insan kaynakları, finansal kaynaklar, öğrencilerin ve öğretmenlerin eğitim faaliyetleri, dış ilişkiler, öğrencilerin ve öğretmenlerin refahı ile öğrencilere eğitim verilmesi de dahil olmak üzere çeşitli sorumluluk alanlarına sahiptir. COVID-19 krizinde, daha önce gerekli olmayan  karmaşık kararlar almaları da beklenir. Örneğin Şili’deki okul yöneticileri, okulların yeniden açılmasına ilişkin olarak birçok paydaş ile yakın bir işbirliği gerektiren çeşitli düzenlemelerden sorumludur.

Okul yöneticilerinin resmi belgelerde tanımlanan sorumluluk alanı ve kapsamı ülkeden ülkeye farklılık gösterir. Örneğin, OECD ülkelerinin ve ekonomilerinin yarısından biraz azında okul yöneticilerinin ortaokul seviyesindeki öğrencilere, öğretmenlerden daha az saat de olsa, ders vermeleri gerekir. Ülke genelinde büyüklük, coğrafi konum gibi okul özelliklerine ve bölgenin sosyo-ekonomik durumuna bağlı olarak bireysel okul yöneticileri, az sayıda derse girebilmekte veya hiç ders vermemektedir. Pandemi, bazı ülkelerde okul yöneticilerinin esas sorumluluk kapsamını genişletti. Örnek vermek gerekirse, Norveç’teki okul yöneticileri, özel ilgi gerektiren öğrencilerin öğrenim kayıplarını telafi etmelerine yardımcı olmayı hedefleyen ek devlet desteklerini,  ev ödevi yardım programları, yaz okulları ve daha fazla öğretmen istihdamı gibi girişimler yoluyla nasıl kullanacaklarına karar verebilmektedir.

Pandeminin beraberinde getirdiği alışılmadık koşullar sebebiyle söz konusu  ekstra iş yükü ve paydaşlar arasındaki artan işbirliği, okul yöneticilerinin yasal düzenlemelerde belirtilenlerden daha uzun saatler çalışmalarını gerektirebilir.  (günde ortalama yedi ila sekiz saat). Üstelik fazla mesai ücreti de her zaman ödenmiyor.Ortaokul düzeyinde, yalnızca sekiz OECD ülkesi ve ortak ülke daha uzun saatler çalışan okul yöneticileri için ek ücret sunuyor. Okul yöneticileri bunun yerine, OECD ülkeleri ve ortak ülkelerin neredeyse yarısında olduğu gibi, üstün performansları için ödeme alabiliyor. Bu ülkelerin çoğunda, üstün performans ödemesi alabilmek için,  öğrencilerin performansına bakılıyor. Öte yandan, öğrencilerin eğitiminde meydana gelen aksaklıklar,  tüm akademik performansı geriye götürmüş olabileceğinden okulların kapatılması bağlamında, bu tür bir ödeme türüne, kimlerin hak kazandığına nasıl karar verileceği belirsiz olabiliyor.

Okul yöneticileri, pandemi döneminde, eğitime yönelik acil durum yanıtları oluşturmak konusunda büyük bir baskı altındadır; derhal ele alınması gereken zorluklara yoğunlaşmak için zaman ve enerjiye ihtiyaçları vardır

Maaşlar, okullardaki liderlik rollerinin cazibesinin korunması açısından önemli bir yere sahiptir. 2019’da, ülkelere ve okullara göre farklılıklar olsa da ortaokul düzeyindeki okul yöneticileri OECD ülkelerinde, ortalama, öğretmenlerden %59,  üniversite yeterliliğine sahip tam zamanlı ve tam yıl çalışan kişilerden ise %38 fazla kazanmıştır. Okul yöneticilerinin maaşları, ağırlıklı olarak bir aralık dahilinde tanımlanmaktadır (bir ülkede niteliklere göre birden fazla aralık olabilir). Asıl maaşlar; kaç yıllık deneyime sahip oldukları, gerçekleştirilen görevler, coğrafi konum ve bölgenin sosyo-ekonomik durumu gibi farklı özelliklere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Öte yandan, okul yöneticileri, ücret düzeylerinin her zaman üstlendikleri sorumluluk düzeyine eşit olduğunu düşünmeyebilir. Uluslararası Öğretme ve Öğrenme Anketi (TALIS) 2018’e katılan 30 OECD ülkesinde, kamu kurumlarında görev yapan, ortalama beş okul yöneticisinden üçü, maaşlarının tatmin edici düzeyde olmadığını belirtmiştir. Okul yöneticilerinin daha fazla sorumluluk almasının beklendiği bir dönemde, önceki yıllara benzer bir ücret düzeyinin uygulanması, okul yöneticilerinin yaptıkları işin daha az takdir edildiğini düşünmesine neden olabilir.

Okul yöneticileri, eğitim sisteminin kalbinde yer alırlar ve eğitim otoriteleri, öğretmenler, öğrenciler ve topluluklar arasında bağlantı kurarlar. Tıpkı vücudumuzda olduğu gibi, kalp çalışmadığında,  tüm sistem çöker. Okul yöneticileri, pandemi döneminde,  eğitime yönelik acil durum yanıtları oluşturmak konusunda büyük bir baskı altındadırlar.Kriz zamanlarında, acilen  ele alınması gereken zorluklar üzerinde yoğunlaşmak için zamana ve enerjiye her zamankinden daha çok ihtiyaçları vardır. Bu konuda, okul yöneticilerinin idari iş yüklerinin,  geçici olarak düzenlenmesi veya artan iş hacimleri karşılığında ücret ödenmesi gibi önlemler alınabilir. Okul liderleri uzaktan bile olsa, eğitimin devam etmesini sağlama konusunda,  kritik bir rol oynadıkları için, onların bu zor zamanlarda teşvik edilmesi, desteklenmesi ve çabalarının takdir edilmesi çok önemlidir.

Choyi Whang – OECD Eğitim ve Beceriler Başkanlığı, İstatistik Uzmanı